Stres: hepimizin sıklıkla duyduğu kişinin durumudur. Bireyin kendisine sıkıntı veren bir durumda olduğunda, kişinin ortama, duruma veya kişiye verdiği cevap veya tepkidir. Her insan strese farklı cevaplar verir. Bu cevaplar kişinin nasıl bir ruh durumunda olduğuyla çok alakalıdır. Stressiz kişi olmadığına göre, kişinin strese verdiği tepkiler de olumlu enerjiye dönüştürmek için kullanılabilir.
Stresi doğru şekilde olumlu enerjiye getiremediğimiz durumlarda fazlasıyla bizim fiziksel veya zihinsel gücümüzü alabilir. Olumlu hale getirilen stres, amacınıza ulaşmada potansiyel gücünüzü ortaya koymanızı sağlayabilir.
Her ne kadar stres belirli bir orana kadar yaşamımızın bir durumu olsa da uzun süre strese maruz kalmak bazı hastalıkların nedeni olabilmektedir. Sürekli tekrarlan stres, bağışıklık sistemimizi alt üst edip, beynin kimyasını da bozabiliyor. Kan basıncı ve nabzı arttırıp tansiyon olaylarına neden olarak vücudumuzu olumsuz yönde etkileyebiliyor.
Stres Altında Olduğumuzu Nasıl Anlarız?
Genelde stres ile başa çıkamayan kişilerin iştahlarında ciddi bir artış gözlemlenebilmektedir. Stres ile başa çıkamayan insanlar, bir olaya, duruma veya kişiye yoğunlaşmakta zorlanabilirler. Tahammülsüz görülebilir. Çabuk sinirlenme, bazen depresif halde olma, panik hale çabuk girme gibi durumlar stresli olma durumlarına örnek olarak sıralanabilir.
Stres Altındayken Biyolojik ve Psikolojik Olarak Görülen Değişiklikler
Daha önce de belirtildiği üzere stres altında kalmanın birçok olumsuz sonuçları gözlemlenebilmektedir.
Stres altındayken beyin iki yönde bir taktik geliştirmiştir. Birincisi savaşmak, ikincisi ise kaçmak. Savaş ya da kaç mesajları verirken beyin; kalp daha hızlı çalışır ve daha fazla enerji üretmeye neden olur. Kan damarları dahi genişler. Çünkü stres altındaki vücut daha fazla oksijene ihtiyaç duyar. Hatta fiziksel olarak değişimler de görülmeye başlar. Kişinin göz bebeklerinde büyüme görülür. Karaciğer daha fazla şeker üretir ve dalak daha çok çalışarak kan üretimi yapar. Kabızlık da sıkça görülmektedir stres altındayken. İşte bu durumlar çok uzun görülürse onkolojik olarak ciddi hastalıklar yaşanabilmektedir.
Stres Biçimleri
Stresin kendini gösterdiği nedene göre bazı stres biçimlerinden bahsedebiliriz. Bu stres biçimlerine göre uzmanların tedavi şekillerinin belirlenmesi de sağlanabilmektedir.
- Psikolojik Stres Biçimi ve Sebepleri: Duygu durumunun stres içinde olmasıdır. Yani duyguların korku, kızgınlık, hayal kırıklığı, öfke, üzüntü, panik ve kaygı bozukluğu gibi duygulardır. Psikolojik stres kendini algısal stres şekilde de gösterir. Bunun nedeni ise yanlış ahlak ve öğretiler, yanlış tutumlar ve baskılardır. Bazen de psikolojik stres kendini zihinsel stres biçiminde de gösterebilir. Zihinsel stres yaşayan insanlar kendilerinde mükemmeliyetçilik, fazla suçluluk ve utanç duygusu hissedebilirler.
- Fiziksel Stres Biçimi ve Sebepleri: Kişilerin ağır fiziksel çalışma durumunda, yaralanma, enfeksiyon ve ameliyat gibi yaşadığı travma sonucunda, vücudun oksijen yetersizliği, biyokimyasal ve hormonal bozuklukları sonucunda, yanlış beslenme alışkanlıkları, çeşitli hastalık ve madde bağımlılığı neticesinde görülen stres biçimidir.
- Maddi Stres Biçimi ve Sebepleri: İşsizlik ve geçim güçlüğü neticesinde kişinin ekonomik sıkıntılar yaşaması maddi stres biçiminin görülmesine neden olmaktadır.
- Psikospiritüel Stres Biçimi ve Sebepleri: Hayatın reel olmayacak şekilde aşırı sorgulanması, değerlerin amacının aşırı sorgulanması sonucu kişide bir yoksunluk belirtisi ortaya çıkar ve psikospiritüel stres biçimi ortaya çıkar.
- Psiko-Sosyal Stres Biçimi ve Sebepleri: Kişinin sosyal çevresinde yaşadığı, yani kişinin patronu veya iş arkadaşlarıyla problemleri, aile ve eşiyle yaşadığı problemler yoksunluk belirtisi göstererek bu stres biçiminin yaşanmasına neden olmaktadır. Kişi giderek kendini sosyal hayattan tamamen izole eder.
Stres Durumunu Kontrol Etmek İçin Neler Yapılmalı?
Günümüzde her türlü strese maruz kaldığımız halde onlarla başa çıkmanın yollarını arayarak stresi ortadan kaldırabilir veya azaltabiliriz. Stresi azaltmak için bazı öneriler:
- Her gün düzenli olarak sekiz saat uyumalısınız. Uyku düzeninizi kesinlikle haplarla desteklemeyin.
- Her gün düzenli olarak spor veya küçük egzersiz yapmalısınız.
- Panik yaşayacağınız durumlar hakkında olumlu öngörüde bulunmaya çalışın. Bu şekilde stresi azaltabilirsiniz.
- Olumsuz bir olayla savaşarak daha çok stres ve üzüntü içine giriyorsanız, kendinize zarar vermiş olursunuz. Bu nedenle hayatta daha uzlaşmacı olarak dingin bir hayat sürebilirsiniz.
- Doğru veya yanlış bir karar almak sizi kararsızlıktan daha az strese sokar. Bu nedenle kararsızlık halinizden kurtulmaya çalışın.
- Madde ve alkol bağımlılığınız varsa mutlaka bundan kurtulun. Çünkü bağımlılık vücut fonksiyonlarını yerine getirememenize neden olur ve stresli durumunuzu arttırır.
- Yoga, meditasyon ve biofeedback gibi yöntemler stresinizi azaltmanıza yardımcı olacaktır.
